Martin Scheepbouwer

Martin Scheepbouwer is sinds 2012 CEO Classifieds van Naspers. Daarvoor heeft hij verschillende senior functies bekleed binnen internet bedrijven. In 2005 maakte hij zijn Consulting Exit vanuit McKinsey naar eBay.

Wist je na je studie in Delft welke kant je op wilde?

"Nee. Ik was groen op zakelijk gebied. Als werktuigbouwer kon ik uitstekend differentiaalvergelijkingen oplossen, maar ik wist niks van bedrijven. Ik besloot een plek te zoeken waar ik vooral veel kon leren, heel bewust was ik op zoek naar een goede mentor. Ik twijfelde tussen een traineeship bij een groot bedrijf of consulting. Ik schreef een paar brieven, onder meer naar McKinsey. Voor ik überhaupt ergens anders voor een gesprek was uitgenodigd had McKinsey me al een aanbod gedaan. Het leek me een geschikte plek om te beginnen. Dat bleek ook zo te zijn. Ik heb bij McKinsey zeven geweldige jaren doorgemaakt waarin ik m’n MBA aan INSEAD heb gedaan en doorgroeide tot Engagement Manager. Toen ik dat een tijdje had gedaan werd het tijd voor iets nieuws."

Wat bepaalde je vertrek bij McKinsey?

"Ik had nog best een half jaar willen blijven, maar eBay kwam voorbij. McKinsey had me graag gehouden, maar ik wilde niet de rest van mijn leven in consulting blijven. Ik vond mezelf ook niet helemaal goed uit de verf komen als adviseur, ik wilde liever iets aansturen, dacht dat ik daarin beter tot mijn recht zou komen. Consulting is een relatief risicoloos bestaan. Er is minder druk op resultaat dan in een normaal bedrijf, er is een lager afbreukrisico. Dat maakt het minder spannend. Bovendien moet je het als consultant echt leuk vinden om het andere mensen beter te zien doen. Jij bent de coach, niet de atleet. Je moet er voldoening uit halen dat de ander de medaille haalt. Ik geloof dat ik meer wil dan dat."

Zat e-commerce al in je profiel toen je naar eBay ging?

"Niet echt. Bij McKinsey waren online projecten destijds schaars. Mijn overgang naar eBay was niet gepland. Ik twijfelde al of ik nog langer bij McKinsey wilde blijven en in online zag ik een bedrijfssegment dat alleen nog maar kon groeien. Ik ging bij eBay praten en hield aan die gesprekken een goed gevoel over. Desondanks was mijn overstap een gok. Maar ik vind dat je, wanneer je een kans krijgt, die moet pakken. Zoveel kansen krijg je niet."

Bij eBay specialiseerde je je in Classifieds. Had je toen het idee dat je hierin verder wilde?

"Nee. Ik dacht eigenlijk dat ik bij eBay zou blijven en daarbinnen andere dingen zou gaan doen. Op een zeker moment ging ik op zoek naar die ‘andere dingen’, maar daar kwam ik niet uit met het bedrijf. eBay bood me een aantal dingen aan, maar er zat eigenlijk niets tussen wat ik wilde. Ik hoopte op écht een stap naar boven, anders ging ik liever op zoek naar een andere operationele verantwoordelijkheid. Die bood Schibsted me [destijds naast eBay de enige andere grootmacht in classifieds, red.]."

Je hebt je carrière doorlopen volgens het boekje. Had je dat weloverwegen gepland?

"Zo heb ik nooit naar mijn loopbaan gekeken. Ik was graag bij eBay gebleven, maar kwam er niet uit met een volgende baan. Toen ben ik om me heen gaan kijken. Belangrijkste voor mij was dat ik het gevoel had steeds voor een zinvolle en inhoudelijke nieuwe stap te kiezen. Vanuit McKinsey vond ik dat ik operationele ervaring moest opdoen, daarna wilde ik verantwoordelijkheid zien te krijgen. Vanuit de verantwoordelijkheid bij Schibsted dacht ik: ik wil dit op grotere schaal gaan doen. Mijn carrière is niet tot in detail uitgedacht, maar er is wel over nágedacht. Steeds stelde ik mezelf de vraag: Is een volgende stap, gezien in een langjarig plaatje, een aanvulling?"

Met jou is de classifieds-tak binnen Naspers ontstaan. Heb jij dat zelf gepropageerd?

"Voor ik kwam had Naspers wel belang in classifieds, maar niet zo actief, meer als investeerder. Intuïtief had Naspers wel het idee dat classifieds een interessante tak van sport moest zijn, maar zelf hadden ze er geen verstand van. Dus toen kwam ik in beeld. Een overkoepelende aanpak was er niet, die heb ik gemaakt. Ik heb de classifieds-unit opgebouwd vanuit de kruimels. Classifieds heeft een geweldig potentieel. In de Westerse wereld is de markt al verdeeld, met dominante posities zoals die van Marktplaats in Nederland. Daar kom je niet meer tussen. Maar er is geen reden om aan te nemen dat ze zo’n site niet ook in India of Argentinië goed kunnen gebruiken. Dus daar heb ik een plan voor geschreven."

Kon je in deze functie helemaal bij nul beginnen?

"Er was natuurlijk een erfenis. We hadden OLX al en er was een aantal platforms in andere landen. Helemaal blanco begon ik niet."

In je boek 'thinking backwards' beschrijf je de kunst van het probleem-oplossen. Hoe heb je dat in deze functie geïmplementeerd?

"Waar willen we over een aantal jaren zijn op het gebied van classifieds? Die vraag heb ik gesteld. Willen we de grootste ter wereld zijn, willen we tot de top-3 behoren, willen we een regionale of een niche-speler zijn? Willen we snel geld verdienen of hebben we de tijd? Als je het over dat soort antwoorden niet eens wordt, kun je stoppen met praten. Als jij naar Tokio wilt en ik naar Kaapstad of Parijs, als we dáár al niet uitkomen, hoe kunnen we het dan ooit eens worden over de vraag of we gaan varen, vliegen of fietsen? Je begint met ambitie, pas daarna kijk je wat er nodig is om daar te komen. De marathon lopen bijvoorbeeld, is geen ambitie. Het is pas een ambitie als je zegt wanneer je ‘m gaat lopen en hoe snel. ‘Over een jaar en binnen drie uur’, is een andere ambitie dan ‘binnen een maand en ik ben blij als ik ‘m uitloop’. Bij beide ambities hoort een ander trainingsschema. Uit dit proces binnen Naspers kwam een visie, in getallentermen, en een aantal stappen."

Hoe vertaalt zich deze aanpak in je managementstijl?

"Een wereldwijde baan als die ik nu heb is alleen houdbaar als je met lokale mensen werkt die dit plan op basis van context kunnen invullen. Ik spreek met alle verschillende landen hun doelstelling af, bijvoorbeeld: we willen de leidende site zijn in 2016. Vervolgens stellen we vast hoe we daar komen in termen van mensen, marketing, sales en product. Ik zorg dat er genoeg geld is en daarna doe ik een stap achteruit. Dan laat ik het de lokale mensen zelf doen. Wát we gaan doen, dat hebben we afgesproken, het hóe laat ik aan de Indiër of de Braziliaan die het aanstuurt."

Hoe houd je vervolgens in de gaten of het daar goed gaat, in die individuele landen?

"Het beste wat je kunt doen is een goed begrip opbouwen van de lokale situatie. In elk land gaan werknemers anders om met werktijden, met hun baas, met het brengen van slecht nieuws… Het is niet makkelijk om die diverse landen in de gaten te houden. Op de meest plekken kom ik niet vaker dan twee, drie keer per jaar en áls ik er ben, krijg ik een mooi weerverhaal voorgeschoteld. Ik probeer verder te kijken dan die etalage en ik lees veel over de landen waarmee ik te maken heb, maar tachtig procent van wat ik doe is learning by doing."

In het begin zei je: ik ben in al mijn banen bewust op zoek gegaan naar een mentor. Hoe zit dat hier?

"Mentoring werkt buiten consulting veel minder gestructureerd. Je krijgt niet zo maar iemand toegewezen die er zijn doel van maakt jou te laten groeien. Naspers heb ik hier wel op uitgezocht. Er zitten hier een paar vakvolwassen executives waar ik nog veel van kan leren en die bereid zijn in mij te investeren. De functie was voor mij ondergeschikt. Toen ik hier kwam, ben ik puur afgegaan op de mensen die ik sprak. Er was nog geen doelstelling, geen strategie. Er was niet eens een baan, die moest ik zelf creëren.

Ik denk dat iedereen mensen nodig heeft om zich aan op te trekken. Zelden kijk ik naar het geld of naar de werkinhoud, maar altijd naar de mensen. Kan ik iets leren van de mensen die ik hier om me heen ga hebben? Denk ik dat deze persoon mij vertrouwen zal geven, dat hij me ligt in de dagelijkse omgang? Als je dat gevoel niet hebt, moet je er niet aan beginnen. Met leuke en goeie mensen met wie het klikt kun je altijd wel iets moois gaan doen. Wat op papier goed lijkt, maar met de verkeerde mensen moet worden uitgevoerd, daar is niks aan."

Heeft je baan mindere kanten? Ben je bijvoorbeeld wel eens bang om te falen?

"Nee. Er is wel druk, er moet iets uitkomen, maar dat ervaar ik niet als een persoonlijke last. We zijn goed bezig en meer dan mijn best kan ik niet doen. Als we worden ingehaald van links terwijl we het niet zagen aankomen, dan is dat maar zo. Klein nadeeltje is dat mijn baan versnipperd is, dat maakt het lastig overzicht houden. De kans dat het een keer fout gaat is groter dan wanneer ik verantwoordelijk zou zijn voor maar één land."

Waar ligt jouw kracht, als aanvoerder?

"Ik kan goed denken in concepten. Ik zie het verschil tussen een variatie op een concept en iets nieuws. Daarnaast denk ik dat ik goed ben in geschreven communicatie, ik kan mezelf goed in tekst uitdrukken. En tenslotte ben ik goed in staat om mensen beter te maken. Ongemotiveerde mensen kan ik niet optrekken naar een zesje, gemotiveerde mensen kan ik wel van een acht naar een negen helpen. En daar haal ik veel energie uit. Ook planmatig werken komt natuurlijk voor me, als kind maakte ik mijn sinterklaassurprises in de zomervakantie – dan had ik tijd."

Hoe doe je dat?

"Altijd komt het neer op beschouwend kunnen kijken, om van een afstand te kijken naar de situatie. Voordoen, is ook een manier om mensen beter te maken. En ik ben goed in het stellen van de juiste vragen. Belangrijke les die ik zelf heb geleerd is overigens het stellen van prioriteiten. Mensen om me heen zie ik, als zij tien dingen moeten doen, een volgorde bedenken. Dat werkt niet. Wat wel werkt: vijf dingen uitkiezen en de andere vijf vergeten. Doe dingen op volle kracht en nooit op halve, want dan brand je af."

Doe jij alles wat je doet op volle kracht?

"Alles."